کاکتوس

قضیه شکل اول، شکل دوم

يكشنبه, ۱۵ فروردين ۱۳۹۵، ۱۲:۳۸ ب.ظ
«قضیه شکل اول، شکل دوم» را عباس کیارستمی در سال 58 ساخته. حتماِ حتما فیلم را ببیند. از اینجا می‌توانید ببینیدش. دیروز قسمت‌هایی از آن را برای دانش‌آموزهای پایه نهمم گذاشته بودم و درباره‌اش گفت و گو کردیم. فیلم خیلی خوب است. خیلی خیلی خوب است.

اگر بگویم نادر ابراهیمی و موسوی گرمارودی در فیلم هستند، باز هم دلتان می‌آید فیلم را نبینید؟ اگر بگویم دکتر خرازی در این فیلم است و موهای مشکی و جوانی‌اش را می‌بینید؛ باز هم دلتان می‌آید فیلم را نبینید؟ اگر بگویم عزت الله انتظامیِ جوان در فیلم است و با لحن بامزه‌ای می‌گوید «دانش آموزی که دوستانش را لو می‌دهد باید گرفت آنقدر کتک زد که دیگر از این کارها نکند» باز هم دلتان می‌آید فیلم را نبینید؟ اگر بگویم دکتر شکوهی اولین وزیر آموزش و پروش بعد از انقلاب در فیلم است و وقتی حرف می‌زند باورتان نمی‌شود که ما چنین وزیر آموزش و پرورشی داشتیم؛ باز هم دلتان می‌آید فیلم را نبینید؟ چنین وزیر آموزش و پرورشی داشتیم و این سال‌ها وزیران آموزش و پروش‌مان چقدر بلد بودند فقط سخن بگویند؟ اگر بگویم صادق قطب‌زاده، سرپرست رادیو و تلویزیون آن زمان در  فیلم است؛ باز هم فیلم را نمیبینید؟ صادق قطب‌زاده‌ای که به عقیده من یکی از بهترین نظرات را مطرح می‌کند؛ نظری بسیار سنجیده. اگر بگویم غلامرضا امامی سرپرست انتشارات کانون پرورش فکری در آن زمان هم در فیلم است، باز هم دلتان می‌آید فیلم را نبینید؟ غلامرضا امامی‌ای که باز به عقیده من یکی از نظرات سنجیده را مطرح می‌کند و تازه می‌فهمید چرا کتاب‌های کانون دیگر مثل قبل نیست و بچه‌هایمان مثل قبل نیستند. کتاب‌های گذشته‌ای که حتی دیگر بعضی‌هاشان چاپ نمی‌شوند و در همان کتابخانه کانون در حال پوسیدن هستند.

فیلم را ببینید! افراد زیاد دیگری نیز در این فیلم هستند؛ مسعود کیمیایی جوان، خلخالی، ابراهیم یزدی(وزیر امور خارجه)، کیانوری(دبیر اول حزب توده) که من نظر او را هم دوست داشتم و کسان دیگری نیز در این فیلم هستند. فیلمِ جالبی است. فیلمی که بسیار خوب نشان می‌دهد نظرات غالب افرادِ آن زمان گرانبار از فضای تازه‌انقلاب‌شده است. فضایی که ساواک دیده و مقاومت‌ها. فضایی که اتحاد دیده و طعم با‌هم‌بودن را چشیده.

پی‌نوشت: این روزها کیارستمی در بستر بیماری است. برایش دعا کنیم.
  • ۹۵/۰۱/۱۵
  • فاطمه نظریان

اجتماعی

اخلاقی

انقلاب

فیلم

کیارستمی

نظرات  (۲)

  • پلڪــــ شیشـہ اے
  • پس واجب شد ببینیمش. ممنون بابت معرفیش.
    پاسخ:
    :)
    خواهش میکنم;)

    فکر نمی‌کردم همچین نظری را راجع به این فیلم ببینم. من که بیشتر از همه از نظر قطب‌زاده بدم آمده است. کاش شما لااقل کمی از نظرشان دفاع کنید.
    آن‌قدر که من به یاد می‌آورم در قضاوت درباره‌ی این ماجرا  هرکدام از افراد بر چیزهایی تاکید می‌کردند، که 3طورش را به خاطر دارم:

    1)این که بچّه مقصّر است.
    نمونه‌اش همان دیالوگ کودکانه‌ی آقای انتظامی است. به نظرم اگر همه‌ی کودکان این نظر را داشته باشند خیلی خوب است؛ نه به خاطر اینکه بروند بچّه را کتک بزنند، بلکه به خاطر این‌که کودکی که چنین نظری دارد حتماً فعل آن بچّه را دوست ندارد و انجامش نمیدهد. به نظرم اگر عموم افراد جامعه این نظر را داشته باشند خیلی خوب است. ولی فکر می‌کنم چه در آن زمان و چه امروز این روحیه در عمل کم‌طرفدار است. برای من غم‌انگیزترین لحظات فیلم نظر بعضی والدین بود که شرایط سخت مالی‌شان را دلیلی می‌دانستند که باید فرزندشان فرد مورد نظر را معرّفی کند.

    2)بعضی هم تاکیدشان بر تمایز بین همکاری و مقاومت در مقابل خیر، با همکاری و مقاومت در مقابل شر بود.
    تا یادم هست ‌قطب‌زاده در این دسته بود. رهبر یهودیان را هم به یاد دارم. چنین تمایزی به طور کلّی و انتزاعی غلط نیست، امّا در خوشبینانه ترین حالت می‌توان گفت توصیف صورت یک مسئله‌ی مهم است. ولی به نظرم ربط دادن این مسئله به مصداقی که در فیلم به تصویر در می‌آید اشتباه است. لااقل من"خیر" و "شر" را در فضای کلاس نمی‌دیدم. اشتباه بزرگتر این است که با چنین قضاوتی تلویحاً(شاید هم صراحتاً) حق را به بچّه ای بدهیم که دوستش را لو می‌دهد. به نظر من این افراد بخش مهم‌تر  صورت مسئله را در نظر نمی‌گیرند و نسبت به‌ آن غفلت می‌کنند.


    3)برخی که تاکیدشان بر شرایط اقرار ِکودکان بود.
    به نظر من فقط این افراد به قلب مسئله شلّیک کرده‌اند. اینکه مقصّر ِبزرگ، معلّم است. به سلیقه‌‌ی من در جواب طرفداران 2 باید گفت حتّی در مقابل "خیر محض‌، با این روش"، خوب است مقاومت شود. خیری که این روش را به کار می بندد چندان خیر نیست.  از این طیف بیشتر از همه نظرات آقایان یزدی و خلخالی را به یاد دارم. آقای خلخالی جایی جمله‌ای به این مضمون می‌گوید که فاجعه این است که معلّم کودکی را نسبت به شخصیتش بی‌وفا کند. این روش تنبیه بسیار ناجوانمرادنه‌ای است.

    در دوره سربازی‌ام احساس می‌کردم از دو چیزی که اتّفاقاً خیلی در نظم بخشیدن به فضای پادگانی موثر بود بدم می‌آید: یکی "سلسله مراتب" و دیگری قاعده‌ی "تشویق برای یکی، تنبیه برای همه". به اوّلی کاری ندارم و به این که چقدر و چرا هر دوی اینها بیرون از پادگان هم هستند نمی پردازم. "تشویق برای همه" هم که نمک ماجراست. اتّفاق وحشتناک این بود که فرماندهان عادت داشتند با همین "تنبیه برای همه"  بین سربازان اختلاف به وجود آورند و آنها را وادار به کاری که می‌خواهند کنند. اینکه این روش به صورت قاعده در بیاید حتماً اشتباه است. من که شخصاً از بودن با آدم های باصفایی که با مقاومت می‌خواهند این روش را نپذیرند لذّت میبرم. متاسّفانه این فضا بیرون از پادگان هم هست و به نظرم این روح نظامی‌گری است که در فیلم کیارستمی به کلاس درس دمیده شده است. شما قطعاً سربازی نرفته‌اید :) من به دوستانی که سربازی نرفته‌اند می‌گویم بیست دقیقه‌ی اوّل فیلم "غلاف تمام فلزی" را ببینند تا با فضای سربازی آشنا شوند. شما اگر دیده‌اید یک بار هم با این نگاه ببینید؛ تاثیر وحشتناک قواعد نظامی را در انسان‌ها ببینید.

    الحق که فیلم کیارستمی مهم بود.

    پاسخ:
    راستش من با حکم کلی قطب زاده موافق نیستم. اما دقت نظری که قطب زاده در مساله مقاومت داره رو بقیه نداشتن. این مساله، مساله مهمی است که مقاوت در برابر چه چیز انجام می‌شود. دقیقا حرفی که می‌زند، مقاوت در برابر ضد ظلم ارزشمند نیست. هیچ‌کدام از افراد به این مساله توجه نداشتند(البته جز یک نفر دیگر به صورت خفیف‌تر که یادم نیست کی بود). افراد در فیلم مقاوت را به صورت کلی یا ارزش میدونن یا غیر ارزش. به عنوان مثال دکتر خرازی هم اشاره میکند که اگر خود اتحاد را به خودی خود مطلوب بدانیم. یا مثلا جهانشاهی هم میگه که جدا شدن از گروه کار بدی است. خب من موافق این حرف نیستم. خود اتحاد نمی‌تواند به خودی خود خوب یا بد باشد. این دقت‌نظر قطب زاده به نظر من خیلی ارزشمند است. این نوعی سنجیدگی برای من محسوب می‌شود. اما تا اینجا با قطب‌زاده همراهم. در خصوص حکم کلی‌ای که می‌کند موافق نیستم. به دو دلیل. 1)همان مساله‌ای که شما گفتید و دکتر شکوهی و نادر ابراهیمی و دیگرانی هم به طرق مختلف مطرح کردند، عامل این این کار بچه‌ها نیستند، که بخواهیم شکستن اتحاد یا مقاومت ان‌ها را بررسی کنیم. 2) به فرض عامل بودن بچه ها هم قطب زاده در خصوص مصداق چیزی که مورد مقاومت قرار گرفته به نظر من دچار اشتباه شده. یادم نیست اما یک نفرشون میگفت دانش‌آموزان علیه برخورد معلم قیام کردند. و من موافقم برخورد معلم در کلاس درست نبوده. کلاس، کلاس خوبی نبوده و این‌ها به نشانه اعتراض چنین کاری کردند. پس مصداق چیزی که مقاوت علیهش رخ داده مشروع است به نظر من، نه نامشروع(حرفی که قطب زاده میگوید)
    به طور کلی، من حکم کلی قطب زاده موافق نیستم اما با قسمتی از تحلیلش در خصوص ماجرا موافقم و به نظرم دیگرانب ه این قسمت از تحلیل قطب زاده بی توجه بودند، در حالیکه مساله مهمی است.

    این حرف‌ها، بر اساس فیلم بود. اما دانش‌آموزان من حرف‌هاشون جالب‌تر بود. اول اینکه معلم رو مقصر میدانستند. معتقد بودند در مقابل قرار دادن بچه‌ها و درخواست خیانت کار اشتباهی است. معلم می‎تواند تنبیه کند چون کار بچه‌ها هم بی احترامی بوده، اما نه به این صورت. نحوه‌های مختلف برخورد معلم رو میگفتند. از طرفی هم معتقد بودند کار بچه‌ها هم اشتباه بوده. این نحوه اعتراض نحوه درستی نیست. کیانوری یک حرفی می‌زند که به نظرم حرف خوبیست. میگه بچه‌ها اول باید با گفت و گو مشکل رو درون خودشون حل کنند. دانش آموزان من معتقد بودند همین حرف باید در اشل بزرگتر بین دانش آموزان و معلم‌ها رخ میداد. نه قضیه به اینجا کشیده شود. شروع کننده ماجرا بچه‌ها هستند. می‌توانستند اعتراض را به گونه دیگری مطرح کنند.

    بعد‌نوشت: این‌ها نظرات بچه‌ها در خصوص ماجرا تا قبل از لو دادن بود. نظرات بعضی هایشان هم در خصوص لو دادن جالب بود(جدای از درستی و نادرستی حرفشان). یکیشون میگفت اسم این کار اصلا لو داد نیست. او وفاداریش را به گروه نشان داد. تا دو روز سر کلاس نرفت. اما گروه وفاداریش را به او نشان نداد و فرد خاطی خودش را معرفی نکرد طبیعی بود او به کلاس برگردد. یکی از بچه‌ها هم شبیه همین حرف را میزد. میگفت اگر این‌ها دوست واقعی بودند چرا فرد لودهنده را مقصر کنیم به خاطر پایدار نبودن به دوستی شان؟ دوست واقعی کسی است که صلاح دوستش را بخواهد. فرد خاطی مقصر است. چون حاضر بود به خاطر خودش دوستان دیگرش از درس چا بمانند. این دوست، دوست واقعی نیست پس پایبندی به چنین گروهی که دوستی را ارزشمند نمیداند نیز الزامی نیست.

    ارسال نظر

    ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
    شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
    <b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
    تجدید کد امنیتی